معصومیت از دست رفته (مجموعه تلویزیونی)
معصومیت از دست‌رفته مجموعه‌ای تلویزیونی درباره جنایت و مکافات دینداران عصر اموی در مواجهه با واقعه کربلا به کارگردانی داود میرباقری، محصول سال ۱۳۸۲ش است. محور این سریال، شخصیتی ساختگی به نام شوذب از یاران سابق امام علی(ع) است که در کوفه خزانه‌دار امویان شد و حیله‌گری زنی یهودی، زندگی خانوادگی‌اش را نابود کرد و او را هرچه بیشتر همرنگ حاکمان بنی امیه ساخت.
داستان
داستان سریال معصومیت از دست رفته که در سال ۱۳۸۲ش از تلوزیون جمهوری اسلامی ایران پخش شد، به سده نخست هجری برمی‌گردد. این مجموعه تلوزیونی با محوریت شخصیتی به نام شوذب شکل می‌گیرد که از یاران امام علی(ع) بود و خزانه‌دار کوفه در زمان امویان شد. میرباقری شوذب را در میانه عشق بین دو زن ترسیم می‌کند. اولین زن ماریا است که زمانی مسیحی بوده است و خاطرات شیرینی از دوران خلافت امام علی(ع) دارد که به منزل آنان سر می‌زده و دستگیر فقر و تنگدستی‌شان بوده است. دیدن شوذب، ماریا را به یاد امام علی(ع) می‌اندازد و همین به تدریج علاقه او را به شوذب شکل می‌دهد. ماریا که پس از مرگ مادر به دیر سپرده شده و به قالب راهبه مسیحی درآمده است، همچنان دل در گرو عشق شوذب دارد و برایش پیام‌هایی عاطفی می‌فرستد و در مواجهه بین این دو، شوذب نیز گرفتار عشق ماریا می‌شود. اما زن دوم یک یهودی است به نام حمیرا که با شمایل کولی‌وار خویش، دل شوذب را می‌فریبد و او را به تدریج با وسوسه به راه‌یابی بیشتر به دستگاه خلافت امویان، از ایمان دور می‌سازد.
شوذب نهایتاً با ماریا ازدواج می‌کند اما به دلیل رفت وآمدهای مکرر حمیرا نسبت به او بی‌محبت شده و ماریا او را ترک می‌کند. ماریا در هنگام زاییدن پسرش از دنیا می‌رود و شوذب نیز با حمیرا ازدواج می‌کند؛ اما چند سال بعد پسر شوذب، زید، اتفاقی عاشق ربابه دختر حمیرا می‌شود و در این راه کشته می‌شود. شوذب هم دیوانه شده و ربابه را در مجلس عروسی‌اش می‌کشد.
برخی از عوامل و بازیگران
| کارگردان | داود میرباقری |
| نویسندگان | حسن میرباقری - محمد بیرانوند |
| تهیه کننده | محمد مسعود |
| مدیر تصویربرداری | عظیم جوانروح |
| تدوین | مهدی حسینی‌وند |
| طراح گریم | عبداله اسکندری |
| موسیقی | فریدون شهبازیان |
| بازیگر | نقش | بازیگر | نقش |
|---|---|---|---|
| امین تارخ | شوذب | سارا خوئینی‌ها | حمیرا |
| داریوش فرهنگ | ابن زیاد | اکبر عبدی | ابونواز |
| انوشیروان ارجمند | حجاج بن یوسف | عباس امیری | ابومشیر |
| فریبا کوثری | ماریا | مرتضی اردستانی | سنان بن انس |
| امین زندگانی | زید | مصطفی طاری | شمربن ذی الجوشن |
| حسن میرباقری | ذاکر | حامد میرباقری | حیدر |
پیام این مجموعه تلویزیونی
معصومیت از دست رفته، جنایت و مکافات دینداران آن زمان در مواجهه با حادثه کربلا را به تصویر می‌کشد.
لغزش شخصیت اصلی داستان در واقعه کربلا و سکوت وی در برابر امویان سال‌ها بعد فرجامش را نشان می‌دهد.
میرباقری در این مجموعه، مخاطب را در دو راهی قرار می‌دهد؛ راهی که نهایتش به سعادت ختم می‌شود و جهتی که فرجامش جز شقاوت نیست و اکنون شخصیت اول داستان باید بین این تنگنا راهی را انتخاب کند.
این شیوه‌ای است که میرباقری در همه آثار خود به کار می‌گیرد و قهرمان داستان‌هایش را میان یک انتخاب حیاتی و سرنوشت‌ساز قرار می‌دهد و به این شکل تردیدهای شخصیتی را در لابه‌لای حوزه‌های اخلاق و انسانیت و شرافت زمینه‌سازی می‌کند.
شخصیت اصلی این مجموعه تلویزیونی در کشاکش کفر، ایمان، وفا و خیانت مجبور است دست به انتخاب بزند، اما گزینش او سرانجام بر لایه شوم دایره انتخابش رقم می‌خورد و عذابی دردناک و سرنوشتی ناگوار برای او شکل می‌گیرد.
میرباقری معتقد است معصومیت از دست‌رفته راجع به تردیدها، شک‌ها و فاصله بین ایمان آرمانی و ایمان القایی است.
از نکات دیگر این مجموعه این است که بیننده را در فاصله زمانی دوران امام علی(ع) تا امام حسین(ع) معلق می‌گذارد که این خود، امکان جلب توجه بیننده را به هر دو شخصیت فراهم می‌سازد.
کارگردانی
معصومیت از دست رفته پس از مجموعه‌های تلویزیونی امام علی و مختارنامه، بهترین اثر میرباقری است. میرباقری زمان داستان این مجموعه را معاصر با عاشورای سال ۶۱ هجری قمری ترسیم كرده اما از نمایش خود واقعه پرهیز كرده است.
داود میرباقری در کارگردانی مجموعه‌های تاریخی، همیشه سعی دارد به جای اشاره مستقیم به شخصیت‌های مقدس دینی، با نشان دادن چهره مظلوم و در عین حال شجاع و بزرگ یاران آن شخصیت و خباثت و پلیدی دشمنان، مخاطب را در شناخت شخصیت‌های مقدس تاریخی راهنمایی کند.
شخصیت اصلی این مجموعه واقعیت خارجی ندارد و ساخته و پرداخته نویسنده داستان است.
این مجموعه تلویزیونی قرار بود برای عید نوروز ۸۲ نمایش داده شود، اما حمله آمریکا به عراق و حجم وسیع اختصاص‌یافته برنامه‌های تلویزیون به این جنگ نمایش آن را به بعد از نوروز موکول کرد. این مجموعه در پخش اول با استقبال مخاطب روبرو نشد، اما با پخش مجدد در دهه محرم همان سال با استقبال وسیع‌تری مواجه گردید.
نقدها
نقد مطرح‌شده بر این مجموعه حرکات، لباس، گریم و دیالوگ‌های بازیگران زن است که منتقدان معتقدند بیش از اندازه اغراق شده است.
نکات برجسته
در مراسم تجلیل از برنامه‌سازان شبكه۳، این مجموعه توانست تندیس بهترین فیلمنامه‌نویس را برای داوود میرباقری و تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول مرد را برای امین تارخ به ارمغان بیاورد. همچنین سارا خوئینی‌ها، در این مجموعه با بازی تحسین برانگیز خود توانست در جشنواره برنامه‌های تلویزیون سال ۸۳ و ۸۴ به عنوان بهترین بازیگر نقش اول زن مورد تقدیر قرار بگیرد.
موسیقی زیبا و سازگار با فضای این مجموعه تلویزیونی، گریم‌های متناسب، دیالوگ‌های گیرا و جذاب، ترانه پر معنی خوانده‌شده در پایان و استفاده از بازیگران متناسب با شخصیت‌های داستان، از دیگر نکات برجسته این مجموعه است.
تلویزیون «النخیل» بصره این مجموعه را پخش کرد.
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- «»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۱۰ شهریور ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۸ بهمن ۱۴۰۰ش.
- روزنامه جام جم، ۲ فروردین ۱۳۹۲.
- هفته نامه سروش سیما، شماره ۱۱۲۱، ۲۴ اسفند ۱۳۸۱ش.
- ، دعبل نیوز.